Автор: Јасмина Јонуз

Се наоѓаме во период кој е кризен и предизвикувачки. Пандемијата е период кој е нов за секој од нас и сите ние за првпат учиме како да се справуваме со дистресот и загубите кој тој ги носи. Во време во кое се компромитирани нашите базични потреби како сигурност, припадност, самоактуелзизација – дистресот и негативните емоции се сосема очекувани. Голем број од нас поминуваат низ низа на емоции, загриженост, чувство на губење на контролата, па дури и “фрлање на работа” и пренатрупаност со обврски. Овие однесувања се чести и очекувани реакции на периодот низ кои поминуваме. Која е функцијата на сите овие емоции и искуства кои ги доживуваме? Како да бидам “позитивен/на?” Од друга страна, колкав степен на оптимизам е рационален?Тоа се чести прашања кои ги слушаме или си ги поставуваме. Менаџирањето на анксиозноста од една страна, како и оптимизмот и позитивните искуства од друга се важни постулати во сета оваа криза.

Кога зборуваме за емоциите од особена важност е и дискусијата, дали всушност постои нешто како позитивни и негативни емоции? Секако, лаички ние милуваме да ги групираме емоциите како позитивни и негативни, но од голема важност е и препознавање на функцијата и важноста која сите тие ја имаат за нас. Емоциите се природен дел од секој од нас, тие се појавуваат во субкортикални области како амигдала и вентромедиалниот префронтален дел од нашиот мозок. Тие се кодирани во нашето DNA, одговорни се за продуцирање биохемиски реакции.​ Се верува дека емоциите се развиле како начин кој ни помага за брза реакција на различни средински опасности. ​Емоциите ни овозможуваат силна индикација дека нешто не е во е ред или дека нашата безбедност е компромитирана (Шварц и Клор, 1996)​.

Како емоциите ни помагаат и кој бенефит го имаме од нив? Едно од гледиштата е овој интересен преглед на начините на кои емоциите ни “користат”:

• Учење и увиди – слушање на сигналите кои нашето тело ни ги нуди и градење на свое персонално знаење за нивната намена​
• Изразување – негативните емоции не учат да се изразиме и да ги прифатиме. Се работи за зголемување на нашето прифаќање на нашите инстикти и реакции, и овозможување на нивно манифестирање без блокада​
• Прифаќање – по изразувањето следи и прифаќањето на емоциите и “здружување” со тој дел од нашата личност и начинот на кои ние функционираме како човечко битие.​
• Менување на гледиштето (“reframe”) – следен чекор по свесноста и прифаќањето на овие емоции е, реконструирање негативните мисли и бихејвиоралните одговори кои не ни користат​
• Среќа и добросостојба – процеси на групирање на негативните искуства со позитивните. Иако најчесто ние се сеќаваме и фокусираме на негативните искуства, корисно за нас по прифаќањето и зголемување на свесноста, е нивно поврзување со позитивните емоции со цел избегнување на руминација и анксиозност. Еден начин е фокусирање кон позитивни искуства и користење на нашите силни страни​
• Опсервација – набљудувајте ги емоциите без да ги игнорирате, потиснувате или максимизирате. Користете “мајндфулнес” за зголемување на фокусот – што всушност овие емоции значат за вас и вашето тело.​

Емоциите постојат со причина и тие имаат заштитна функција. Воедно, лаички кажано, ‘негативните’ емоции ни даваат увид на контрастот со искуствата кои ги имаме со позитивните емоции. Зарем светот би бил ист без оваа разноликост?​ Го замислуваме ли животот без стравот кој не штити од опасности или гневот кој ни дава можност да ги разрешиме проблемите, или пак тагата која не поврзува со оние кои се околу нас? Емоциите се тука со еволуциска цел, не мотивираат да постапуваме на начини кои ќе ги зголемат нашите шанси за преживување, а воедно и на личен раст и развој. Наше е да ги прифатиме, да ја зголемиме свесноста за нив и да се фокусираме кон она што е во наша контрола и можеме да го смениме.

Јасмина Јонуз – магистер по советодавна психологија, КБТ и шема терапевт под супервизија

​